Waterrad Bischopsmolen in oude glorie hersteld
Oplettende inwoners of bezoekers van de Bisschopsmolen viel het vast en zeker op: de molen was een tijdlang het waterrad kwijt. Dat kwam omdat het gerestaureerd werd. BAT BV, een gespecialiseerd bedrijf in technische restauratiewerken, uit Sittard ging ermee aan de slag. Sinds vorige week zit het rad weer op zijn vertrouwde plek. Projectleider Rico Kraft van de gemeente Maastricht begeleidde de restauratie. De gemeente is namelijk eigenaar van dit rijksmonument.
Oudste nog werkende watermolen
De Bisschopsmolen in Maastricht is de oudste, nog werkende watermolen van Nederland met een eigen bakkerij. Hij dateert uit de middeleeuwen. Er wordt spelt gemalen voor de bakker in de molen, die er vlaaien en brood van bakt. En voor een Limburgse brouwer, die er ambachtelijk Limburgs bier van maakt. Meer over de geschiedenis van de molen lees je op Bisschopsmolen | Zicht op Maastricht en Bisschopsmolen | Bezoek Maastricht.
Grote beurt
De molen wordt goed onderhouden. Het rad krijgt ieder jaar een kleine onderhoudsbeurt. Dan krijgen onderdelen een lik verf en worden schroeven aangedraaid. Maar het was zo’n 100 jaar geleden dat het rad voor het laatst een grote beurt kreeg. “Die beurt was nu wel nodig”, vertelt Rico. “Het rad is altijd nat. Dat zorgt ervoor dat onderdelen roesten. Met een kleine beurt kom je niet overal bij. Want water kruipt overal tussen. Bovendien waren een paar onderdelen écht aan vervanging toe. Allemaal werkzaamheden waarvoor het rad van zijn plek moest en helemaal uit elkaar gehaald moest worden.”
Specialist aan het werk
In februari 2022 haalde het restauratiebedrijf BAT BV het rad op en ging ermee aan de slag. Het hele rad, elk schroefje en elke schoep, werd uit elkaar gehaald, genummerd, schoongemaakt en kreeg een nieuwe jasje verf. Kapotte onderdelen werden vervangen. Rico: “Dat was vooral veel handwerk. Ook waren speciale technieken en machines nodig. Het hele rad moest bijvoorbeeld weer met klinknagels aan elkaar vastgemaakt worden. Ook mag je bij de restauratie van een monument niet zomaar onderdelen vervangen als je de oorspronkelijke nog kunt repareren. Alles moet weer in oude glorie hersteld worden. Je mag geen verschil zien.”
Een bijzondere klus
Afgelopen week werd het waterrad opgeleverd. Het draait weer als vanouds. Door deze renovatie kan het rad er weer 100 jaar tegen. De molenaar kan de bakker en brouwer weer van ambachtelijk gemalen spelt voorzien. Rico: “Het was een bijzondere klus. De restauratie van een monumentale watermolen is niet iets wat iedere dag je pad kruist. Het werd een succes dankzij de prettige samenwerking met de molenaar, het bedrijf en de buurt. En ik vind het sjiek dat ik ook een beetje mocht zorgen dat een mooie plek van Maastricht mooi blijft.”
Flink bezig
Jo Roubroeks en Zef Roebroek zijn de 2 molenaars van de Bisschopsmolen. Dat doen ze respectievelijk al zo’n 15 en 5 jaar. Het is vrijwilligerswerk. In de tijd dat het rad gerestaureerd werd viel er een tijd lang niks te malen. Maar stilzitten was er niet bij. De molen hield vooral Zef nog flink bezig de afgelopen maanden: “Samen met Rico en BAT BV begeleidde ik de restauratie. Ook hielden we samen buurtbewoners op de hoogte.”
Een juweeltje
Voor de molenaars was de restauratie belangrijk. Zef: “De Bisschopsmolen is een levend monument. We zien graag dat dit authentiek Maastrichts juweeltje behouden blijft voor de stad. Dat kan niet zonder goed onderhoud. Er zijn nog een paar onderhoudspunten die openstaan. We hopen dat die de komende jaren ook opgepakt worden.”
Groot onderhoud
Bovendien is onderhoud nodig om de molen ook te kunnen laten draaien. “Want als het rad stopt met draaien, valt er niks te malen”, aldus Zef. Rico: “Daarom hebben we ook een stuk van de Jeker schoongemaakt. Door het hoogwater vorig jaar zat het stuk water bij het rad ook vol met rommel. Met fietsen bijvoorbeeld. Die mogen het rad niet raken. En die zijn nu ook weg.” Ondanks het grote onderhoud merkt Zef geen verschil in de werking van de molen: “De restauratie heeft daar geen invloed op gehad.”
Tot slot is het onderhoud belangrijk zodat de molenaars veilig hun werk kunnen doen. Rico: “De molenaars lopen bijvoorbeeld buiten bij het rad over plankjes. Die hebben we van anti-slip voorzien zodat de heren niet uitglijden.”
Een uitnodiging
Benieuwd naar de het gerestaureerde rad of naar het werk van de molenaar? Kom eens langs! Molenaars Jo en Zef nodigen je van harte uit (adres: Stenenbrug 3) en vertellen graag over de geschiedenis en werking van de molen.
Monumentenbeleid
Gemeenten beschermen monumenten om ze voor de toekomst te bewaren. Meer over het gemeentelijke monumentenbeleid lees je op de website van de gemeente.
